جمهوری اسلامی ایران | |
دبیرستان غیردولتی دانش تهران(منطقه4) |
قوه مقننه بخشی از نظام جمهوری اسلامی ایران است که کار تهیه و تصویب قوانین عمومی کشور را بر عهده دارد. قوه مقننه از دو نهاد اصلی تشکیل شده است:
جمهوری اسلامی ایران | |
شورای نگهبان از نهادهای نظارتی نظام جمهوری اسلامی ایران است که از دوازده عضو تشکیل شدهاست. شش عضو از این دوازده تن فقهایی هستند که با حکم رهبر عزل و نصب میشوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رییس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب میشوند.
تمامی قوانین مجلس شورای اسلامی و صلاحیت نامزدهای تمامی انتخابات سراسری کشور به استثنای انتخابات شوراهای شهر و روستا به تأیید این شورا میرسد.
دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است و در حال حاضر احمد جنتی دبیر کنونی آن است.
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از جایی که نویسندگان پیشنویس قانون اساسی، عموماً از تحصیلکردگان در کشور فرانسه و متاثر از سنت حقوقی آن کشور بودند،[۱] برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تاسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ جا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده است.[۱] با این حال همچنان برخی از رسانهها به اشتباه از عنوان شورای نگهبان قانون اساسی برای این نهاد یاد میکنند.
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید میکند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده میشود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده میشود.
دومین وظیفه شورا نظارت بر کلیه انتخابات کشور است. شورای نگهبان موظف است صلاحیت همه نامزدهایی که جهت شرکت در هر انتخابات به جز انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در وزارت کشورثبتنام میکنند را بررسی نموده و پس از آن اجازه شرکت در انتخابات را به آن کاندیدا بدهد.
یکی از شروط اساسی در نظامهای مردم سالار اصل تفکیک قوا میباشد. به موجب این اصل حکومت به شاخههای مستقلی تفکیک و تقسیم میشود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخههای مختلف یک حکومت معمولاً بصورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه میباشند. رعایت اصل تفکیک قوا گرچه ممکن است فرایند تصمیمگیری و اجرا را در کشور کندتر نماید ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد میگردد.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دو نوع مسئولیت و اختیار قانونگذاری و قضاوت برای شورای نگهبان قانون اساسی قابل تفکیک است.
دوره فعالیت فقهای شورای نگهبان شش سال و معمولاً در ۲۶ تیرماه سال ششم به پایان میرسد.
جمهوری اسلامی ایران | |
قوه قضائیه ایران، قوهای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسول تحقق بخشیدن به عدالت در ایران را عهدهدار است.
رئیس قوه قضائیه توسط رهبر ایران، علی خامنهای به مدت ۵ سال به این سمت منصوب میشود که باید مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر باشد.
ریاست قوه قضائیه را در حال حاضر صادق لاریجانی بر عهده دارد.[۱]
از جمله تشکیلات قضایی در ایران دیوانعالی کشور، دادستانی کل کشور، محکمه عالی انتظامی قضات، دادسرا و دادگاههای عالی انتظامی قضات، دیوان عدالت اداری، سازمان قضایی نیروهای مسلح ودادگستری استانها است.[۱]